Gernikako arbola da bedeinkatua / euskaldunon artean guztiz maitatua. Mende eta erdiz, gure herrialde osoan kantatu da “Euskal Herriko ereserki nazionala”. Halaxe deitu zion Iturralde Suitek, bertzeak bertze. Jose Mari Esparzak idazlan honetan agerian utzi duenez, mota guzietako jendeak, ideologia guzietakoak, abestu izan du Ebrotik Aturrira, kultura, gizarte eta politikako mota guzietako adierazpenetan. Eman ta zabal ezazu munduan fruitua. Musika sorlan handietan gertatzen den bezala, Iparragirrek kantatu zuen lehen alditik, zortziko honek berezko bizia hartu zuen, eta Euskal Herriaren askatasunen ereserki bilakatu. Mugak gainditu zituen, gure historian euskaraz gehien zabaldu den testua eta gehien jo eta komentatu den euskal musika izateraino. Idazlan honek Baskonian, euskal diasporan zein literatura unibertsalean gure ereserkiak izan duen ibilbide oparoa erakutsi nahi du. Adoratzen zaitugu arbola santua. Europar iraultzaileen Askatasun Zuhaitzetatik edanez, 1848ko Pariseko barrikadetan ondu zen; Iparragirre haren egilea jendearen gogoa pizteagatik jazarri zuten, eta boluntario karlista zaharrek beren ereserki bihurtu. Hargatik, liberalek bere egin zuten luze gabe, baita ezkertiarrek geroago eta, azkenik, indenpendentistek ere. Isuri zen odolak aldarrikapenaren epikaz jantzi zuen, eta Gernikaren bonbardaketak sistema totalitarioen kontrako sinbolotzat kontsakratu zuen. Ereserki nazional guti harrotu daitezke munduan horren biografia duin eta zirraragarria izateaz.